Inleiding
In het strafrecht kunnen er verschillende straffen worden opgelegd, waarbij al snel wordt gedacht aan een gevangenisstraf, taakstraf of een geldboete. Hoewel de strafbeschikking veel kan lijken op een van deze categorieën, is er desondanks is een opmerkelijk verschil. Het is immers het Openbaar Ministerie (OM) die een strafbeschikking kan opleggen. Tussenkomst van de rechter is daarbij niet vereist. De strafbeschikking kan door het OM worden opgelegd bij veel voorkomende strafbare feiten.
Wat is een strafbeschikking?
Zoals hierboven al aangegeven is een strafbeschikking een sanctie die kan worden verbonden aan een strafbaar feit. Daarbij gaat het om betrekkelijk eenvoudige feiten waarop maximaal zes jaar gevangenisstraf staat. Dit kunnen zowel overtredingen als misdrijven zijn. Het is de officier van justitie die de strafbeschikking oplegt, zonder dat er daarbij een rechter aan te pas komt. Met de strafbeschikking kunnen de volgende straffen worden opgelegd:
- Een geldboete
- Een taakstraf (maximaal 180 uur)
- Onttrekking aan het verkeer
- Ontzegging van de rijbevoegdheid (tot maximaal zes maanden)
- Betaling van schadevergoeding aan het slachtoffer
- Een gedragsaanwijzing
Een gevangenisstraf kan niet worden opgelegd middels een strafbeschikking, aangezien slechts een rechter hiertoe bevoegd is. In tegenstelling tot wat soms gedacht wordt, komt een schafbeschikking in de meeste gevallen wél op het strafblad te staan.
Verzet
Binnen 14 dagen nadat de strafbeschikking is ontvangen, bestaat er de mogelijkheid tot het doen van verzet. De officier van justitie zal dan bepalen of de strafbeschikking wordt ingetrokken of anders de zaak voorleggen aan de rechter. Uit onderzoek blijkt dat in ongeveer 25% van de gevallen de rechter over zal gaan tot vrijspraak na het doen van verzet. Ook komt het redelijk vaak voor dat straffen lager uitvallen wanneer het wel tot een veroordeling komt. Tot slot bestaat de mogelijkheid dat de officier de strafbeschikking wijzigt. In dat laatste geval blijft het verzet van kracht. Let op het feit dat wanneer de boete wordt betaald, de mogelijkheid tot het doen van verzet komt te vervallen.
Discussie
Sinds de invoering van de strafbeschikking is er veel kritiek geweest hieromtrent. Zo zou het OM harder straffen dan de rechter en ook het feit dat betaling van de strafbeschikking een schuldbekentenis inhoudt, stuit op tegenstand. Doordat er soms (grote) verschillen zijn in opgelegde straffen tussen de rechter en het OM ligt uiteindelijk rechtsongelijkheid op de loer.
Conclusie
De strafbeschikking is een relatief eenvoudig middel dat als sanctie kan worden ingezet voor bepaalde eenvoudige strafbare feiten. Doordat hier geen rechter aan te pas komt, kunnen zaken eenvoudig en snel worden afgedaan. Voor de verdachte bestaat de mogelijkheid tot het doen van verzet, waarbij in acht moet worden genomen dat het niet doen van verzet of het betalen van de boete, neerkomt op een schuldbekentenis. Tot slot moet worden vermeld dat ondanks de voordelen die kleven aan het werken met de strafbeschikking, er in de praktijk nog steeds veel discussie is over het gebruik hiervan.
Geschreven door Ahlam Hayaty en Mark de Mooij